විවේචනාත්මක චින්තනය යනු , තොරතුරු විශ්ලේෂණය කිරීම, රටා සහ සම්බන්ධතා හඳුනා ගැනීම, සාක්ෂි ඇගයීම සහ එම සාක්ෂි මත පදනම්ව තාර්කික සහ හොඳින් තර්කානුකූල විනිශ්චයන් ඇතුළත් වන කුසලතාවකි. එයට උපකල්පන ප්රශ්න කිරීම, විකල්ප දෘෂ්ටිකෝණ සලකා බැලීම සහ දැනුවත් තීරණ ගැනීම ඇතුළත් වේ. විවේචනාත්මක චින්තනයේ සමහර ප්රධාන අංග ඇතුළත් වේ:
01. තොරතුරු විශ්ලේෂණය කිරීම: මෙයින් සමන්විත වන්නේ සංකීර්ණ තොරතුරු එහි සංරචක කොටස් සඳහා බිඳ දැමීම සහ එක් එක් කොටස විස්තරාත්මකව පරීක්ෂා කිරීමයි. එයට ප්රධාන අදහස්, තේමාවන් සහ රටා හඳුනා ගැනීම සහ ඒවා එකිනෙකා සමඟ සම්බන්ධ වන ආකාරය අවබෝධ කර ගැනීම ඊට ඇතුළත් වේ.
02. සාක්ෂි ඇගයීම: මෙයින් තොරතුරු මූලාශ්රවල විශ්වසනීයත්වය සහ විශ්වසනීයත්වය තක්සේරු කිරීම සහ සාක්ෂි විශේෂිත හිමිකම් පෑමකට හෝ තර්කයකට සහාය ද යන්න තීරණය කිරීම.
03.පක්ෂග්රාහී සහ උපකල්පන හඳුනා ගැනීම: මෙයට පුද්ගලික පක්ෂග්රාහීත්වය සහ උපකල්පන මෙන්ම අන් අයගේ යැයි හඳුනා ගැනීම සහ ප්රශ්න කිරීම ය.
04.විකල්ප දෘෂ්ටි කෝණයන් සලකා බැලීම: මෙයට විවිධ දෘෂ්ටිකෝණ සහ අදහස් පරීක්ෂා කිරීම සහ නව සාක්ෂි මත පදනම්ව තමන්ගේ අදහස් වෙනස් කිරීම සඳහා විවෘතව සිටීමයි.
05.දැනුවත් විනිශ්චයන් කිරීම: මනා වශයෙන් තර්කානුකූලව හා තාර්කික තීරණ ගැනීම සඳහා තොරතුරු සහ සාක්ෂි සංස්ලේෂණය කිරීම මෙයට ඇතුළත් වේ.
විවේචනාත්මක චින්තන කුසලතා වර්ධනය කිරීම අධ්‍යයන සහ වෘත්තීය සැකසුම් දෙකෙහිම වැදගත් වේ. විවේචනාත්මක චින්තකයින් සංකීර්ණ ගැටළු විශ්ලේෂණය කිරීමට සහ විසඳීමට, දැනුවත් තීරණ ගැනීමට සහ අන් අය සමඟ ඵලදායී ලෙස සන්නිවේදනය කිරීමට වඩා හොඳින් සන්නද්ධ වේ. විවේචනාත්මක චින්තනය ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී පුරවැසිභාවය සඳහා ද වැදගත් කුසලතාවකි, මන්ද එය පුද්ගලයන්ට අධිකාරිය ප්රශ්න කිරීමට, විවිධ දෘෂ්ටිකෝණවල වටිනාකම හඳුනා ගැනීමට සහ නිර්මාණාත්මක සහ දැනුවත් ආකාරයකින් සිවිල් කතිකාවට සහභාගී වීමට හැකි වන බැවිනි.